Het AD gaat er met gestrekt been in! De aanval op Traditionele Architectuur.
Geschreven door Bouwinfotheek
Hoe het AD de aanval opent op Traditionele Architectuur. Blogreactie: Misverstanden over traditionele architectuur en het welzijn van de samenleving.
In het artikel van Dennis Naaktgeboren in het AD (28-01-'25) wordt traditionele architectuur afgeschilderd als een politieke machtsgreep met kwalijke motieven. Begrippen als "blanke suprematie," "nationalisme," en zelfs "totalitaire staten" worden al snel gekoppeld aan klassieke bouwstijlen. Maar zijn deze aannames wel terecht? Als we de discussie willen voeren op basis van feiten en wetenschap, is het essentieel om voorbij de suggestieve vergelijkingen te kijken en te focussen op de kern: wat is de werkelijke impact van architectuur op de samenleving?
Het was misschien een simpel artikel over een uitspraak van President Trump, gezien het karakter van het artikel beduidend ingezet om een helder tegengeluid tegen desbetreffende persoon en zijn uitspraken te geven. Echter, de schrijver in kwestie draafde door en zette daarmee de verhoudingen op scherp tussen de krant en haar schrijver en initiatieven zoals AO, The Aesthetic City en Bouwinfotheek, waarbij laatst genoemden expliciet staan voor de sociale aspecten van (Nieuw) Traditionele Architectuur en daarbij ook nog eens politiek neutraal zijn.
Traditionele architectuur: een kwestie van welzijn, niet macht
De kritiek in het artikel gaat voorbij aan de belangrijkste reden waarom traditionele architectuur wordt gepromoot: het bevorderen van menselijk welzijn. Studies tonen keer op keer aan dat klassieke bouwstijlen met proportionele verhoudingen, ornamenten en herkenbare vormen bijdragen aan een gevoel van schoonheid, rust en verbondenheid. Deze stijl gaat niet over nostalgie naar "een betere tijd," maar over het ontwerpen van gebouwen die ons als mens diep aanspreken.
Architectuur en psychologisch welzijn
Traditionele architectuur is geworteld in menselijke schaal en harmonie, wat wetenschappelijk verband houdt met psychologisch welzijn. Moderne architectuur daarentegen, met haar nadruk op abstractie en functionaliteit, wordt vaak als vervreemdend ervaren. Een meta-analyse van onderzoeken naar stedelijke architectuur wijst uit dat mensen zich prettiger voelen in steden met traditionele gevels en groenvoorzieningen dan in gebieden met louter betonnen hoogbouw (Salingaros, 2015).
Het politieke argument weerlegd
De bewering dat klassieke architectuur een "gecodeerde boodschap" van racisme of suprematie zou bevatten, mist feitelijke onderbouwing. Architectuur gaat over ruimte voor iedereen. Traditionele bouwstijlen zijn wereldwijd te vinden: van Europese kathedralen tot Indiase tempels en Chinese paleizen. De waarde van deze stijlen ligt in hun tijdloze schoonheid en universele aantrekkingskracht, niet in de politieke macht van een bepaalde groep. De kritiek dat het opleggen van een stijl "autoritair" is, geldt dan evenzeer voor de dominantie van modernisme die sinds de twintigste eeuw in veel landen werd afgedwongen.
De echte agenda van traditionele architectuur
De agenda achter het promoten van traditionele architectuur is geen heimelijke terugkeer naar "ouderwetse waarden," maar een poging om steden en openbare ruimtes weer leefbaar en mensgericht te maken. Het gaat om herstel van het gemeenschapsgevoel dat verloren gaat in wijken die gedomineerd worden door kille, anonieme gebouwen. Architecten zoals Christopher Alexander en Léon Krier hebben overtuigend aangetoond dat traditionele architectuur mensen bij elkaar brengt door het gebruik van gemeenschappelijke referentiepunten en symboliek die eeuwen overstijgt.
Het politiseren van architectuur: eenzijdige framing
Het artikel maakt een interessante observatie: zowel modernisme als traditionalisme worden gebruikt als politieke statements. Wat echter ontbreekt, is een eerlijke erkenning dat de modernistische stijl zelf ook een ideologische keuze was. Het modernisme, met zijn nadruk op functionaliteit en industriële eenvoud, was een bewuste breuk met het verleden en werd vaak gepromoot als "de stijl van vooruitgang." Net zoals traditionalisme, is modernisme een culturele uiting die verweven is met bepaalde waarden.
Door traditionalisme alleen te framen als een instrument van macht en nostalgie, wordt een vals beeld neergezet. In plaats van deze stijlen tegenover elkaar te zetten, zou de discussie moeten gaan over hoe architectuur kan bijdragen aan de kwaliteit van leven.
Conclusie: het belang van een gebalanceerde visie
Traditionele architectuur is geen bedreiging voor democratische waarden of diversiteit, maar juist een verrijking van onze stedelijke omgeving. Het combineert schoonheid met functionaliteit en heeft bewezen positieve effecten op de menselijke psyche. Laten we de discussie over architectuur baseren op feiten, in plaats van op onterechte associaties met politieke ideologieën.
Dit artikel verscheen op 28-01-2025 op www.bouwinfotheek.nl en is in samenwerking opnieuw gedeeld. 